ده پیشبینی آیندهشناسان در دنیای فناوری
مقدمه
آیندهشناسان میتوانند چشماندازهای هیجانانگیز و مطلقاً ترسناکی در باره آینده علم و ماشینها ارائه دهند که بنا به گفته آنها ممکن است باعث ارتقا یا جایگزینی فعالیتهای موردعلاقه و محصولات اطرافمان شود. اینکه این پیشبینیها چقدر تحقق یابد، جای سوال دارد؛ اما از ارزش آنها چیزی نمیکاهد.
برای مثال، فرض بر این بود که تله پورت و یا بهعبارتیدیگر جابجایی لحظهای از نقطهای به نقطهای دیگر، چندان دور از دسترس نباشد و شاید چند دهه دیگر محقق شود؛ اما هنوز چنین چیزی ممکن نشده است. اختراعاتی مانند دستگاه ضبط ویدیویی (VCR) که زمانی فناوری برتر محسوب میشدند – و اکنون نیستند – برای گروهی چالشبرانگیز شد: این فناوری حتی قبل از آنکه بسیاری از ما نحوه کار با آن را یاد بگیریم، از دور خارج شد. در سوی دیگر، چه کسی میدانست کار با اتمها و مولکولها به آینده فناوری تبدیل خواهد شد؟ البته آیندهشناسان.
پیشبینی آینده فناوری، به رویاپردازانی که امید به نوآوری ابزار بهتر دارند و به عموم مردمی که به سود بردن از آنها امیدوارند، تعلق دارد. بسیاری از اختراعات در آزمایشگاه پا به عرصه وجود میگذارند؛ اما هرگز وارد بازار مصرف نمیشوند. درحالیکه برخی دیگر سریعتر از آنکه بتوان استفاده از آنها را قانونمند کرد، رشد پیدا میکنند.
اگرچه آیندهشناسی به دلیل ارتباطش با رؤیاپردازی و برونیابی فعالیتهای نوینی که هنوز در مراحل اولیه هستند، چندان قابلاتکا نیست. بااینحال آشنایی با این ایدههای خلاقانه و رؤیایی میتواند خود چراغ راهی برای دانشمندانی باشد که به دنبال بهبود جهان پیرامون ما هستند.
من طرفدار فیلمهای علمی و تخیلی نیستم؛ اما تلفیق علمی واقعی با فناوری و پیشبینی آنچه ممکن است درنتیجه این تلفیق به وجود آید مطمئنا ارزش مطالعه را دارد. آنچه در ادامه میخوانید پیشبینیهایی ازایندست هستند. پیشبینیهایی در خصوص کاربردهای دوستداشتنی اتمها، ساخت ابزارهای ظریف در سطح مولکولی، بستههای عظیم دادهها و فعالیتهای گروهی ناراضی از مردم که شاید بر آینده فناوری و حتی آینده بشر تاثیر بگذارد.
هوش با اندازه صفر
مغز متفکر کامپیوتر (همان تراشه) از نظر اندازه بسیار کوچکشده است. برخی از آنها در ابعادی بهاندازه پنج اتم ساختهشدهاند و توسعه انواع تک اتمی در حال انجام است که پیشبینی میشود 10 تا 20 سال آینده وارد بازار شوند (منبع: Lucidio Studio Inc.).
هیچکس دوست ندارد که به او بگویند هوش تو صفر است، اما داشتن هوش با اندازه صفر در حوزه کامپیوتر و محاسبات به معنی بستهبندی حجم زیادی از مغز در بستههایی فوقالعاده کوچک است. شرکتهای کامپیوتری تفکر خلاق پیشرو را در این زمینه تشویق میکنند و حتی برخی مانند شرکت اینتل از آیندهشناسان کمک میگیرند تا مسیر آینده این فناوری را پیشبینی کنند. آیندهشناس معروف برایان دیوید جانسون (Brian David Johnson) درباره آینده این فناوری میگوید: «پیشرفت در کوچکسازی مغزهای محاسباتی کامپیوترها بهجایی خواهد رسید که حتی اندازه خود کامپیوترها به صفر نزدیک شود. فناوری لازم برای آنکه کامپیوترها را در هرجایی و در درون هر چیزی جا دهیم، وجود دارد». کامپیوترهایی که فضای یک اتاق را پر میکردند ازنظر اندازه به سطح کامپیوتر خانگی، لپتاپ و کامپیوترهای دستی تنزل پیدا کردند و اکنون امکان تولید بدنهای در حد و اندازه میکرومتر که انرژی ترانزیستورهای خود را از اتمها میگیرد و با چشم غیرمسلح قابلمشاهده نیست، پدید آمده است (منبع: Seligson).
بسیاری نیز پیشبینی کردهاند که کوچکسازی کامپیوترها به تمام شدن عصر قانون مور (Moore’s Law) منتهی میشود. بنیانگذار شرکت اینتل، گوردن مور(Gordon Moore) ، 50 سال قبل، پیشبینی کرده بود که تعداد ترانزیستورها روی واحد سطح ریزپردازندهها هر 24 ماه به دو برابر افزایش مییابد. گفته او بهصورت قانونی به نام قانون مور درآمد. طبیعی است که این 2 برابر شدن تعداد ترانزیستورها به معنای این است که ابعاد ترانزیستورها در حال نصف شدن است. این امر بدان معنی است که بهسرعت بهجایی خواهیم رسید که محدودیتهای فیزیکی اجازه این نصف شدن ابعاد را نخواهند داد. فرایند کوچکسازی بهجایی خواهد رسید که ترانزیستورهای اتمی جایگزین تراشههای کنونی شوند. هرچند یکی دیگر از پیشبینیهای مور کم شدن قیمتها به همین نسبت بود؛ اما باید دید که با توجه به قیمت بالای نوآوری در چنین فناوریهایی، آیا این بخش از پیشبینی نیز محقق خواهد شد.
ماه، مریخ و بالاتر
اکتشافات فضایی در قرن بیست و یکم به دلیل مشکلات بودجهای آمریکا و سایر برنامههای فضایی بینالمللی با مشکلاتی مواجه شده است؛ اما به نظر میآید ناسا با اعزام کاوشگر مریخنورد (Curiosity Rover on Mars) در اوت 2012 و برنامههای راهاندازی قدرتمندترین موشک تاریخ، موسوم به سیستم پرتاب فضایی در سال 2017 هنوز بهشدت درگیر کسبوکار ساخت آینده است. ناسا پس از اعزام بدون سرنشین سیستم پرتاب فضایی برنامه دارد تا فضاپیمایی حامل تا 4 فضانورد را تا سال 2021 به فضا بفرستد. این حرکت میتواند نوعی «بازگشت به ماه» باشد که البته توانمندی انجام مأموریت برای اعزام به سایر سیارات را نیز دارد (منبع: Landau; NASA).
علیرغم رکود اقتصادی جهانی در قرن حاضر افراد و شرکتهایی در بخش خصوص وجود دارند که هنوز برنامه سفر به ستارگان و ایجاد امکان خرید بلیت سفرهای فضایی را دنبال میکنند. آیندهشناسان دهههای گذشته متعجب خواهند شد که هرچند سفر به فضا برای همگان محقق نشده است، ممکن است بهزودی برای برخی ماجراجویان ثروتمند به حقیقت بپیوندد. سفر فضایی دیگر تنها دستمایه فیلمهای علمی تخیلی نیست. حتی ممکن است سفر این افراد باعث شود که قیمت بلیت چنین سفرهایی برای بقیه ما کمتر هم بشود.
ایده آسانسور فضایی یکی دیگر از پیشبینیهای جالب این حوزه است که اکنون عدهای نیز به دنبال آن هستند. تصور کنید که وارد آسانسوری شوید و بهجای انتخاب یک طبقه، دکمه انتخاب یک سیاره را بزنید. بسیاری از آیندهشناسان پشتیبان ایده توسعه آسانسور فضاییای هستند که امکان انتقال انسانها به ماه و حتی مریخ را فراهم آورد. تحقق زندگی بین سیارهای فوق ممکن است حداقل چهار تا پنج دهه طول بکشد؛ اما چشمانداز آن اکنون بحثی داغ میان نوآوران این حوزه است. این نوآوران از ایده نصب نواری صد هزار کیلومتری سخن میگویند که محکم به زمین چسبانده شده و سر دیگر آن به ایستگاهی در فضای بیرون متصل است. ما بهسادگی با استفاده از طنابی که فناوری بالایی دارد به اعماق آسمان خواهیم رفت و باید امیدوارم باشیم که در بین راه گیر نکنیم (منبع: Space Elevator).
هک عصبی (neurohacking)
آیا روزی خواهد رسید که بگوییم: «نمیتوانم ذهنت را بخوانم» و در پاسخ بشنویم: «اوه صبر کن، معلوم است که میتوانی»؟ باورش سخت است؛ اما بهزودی قادر به انجام چنین کاری خواهیم بود. دانشمندان علوم اعصاب در حال یافتن راههایی برای خواندن افکار افراد توسط ماشین هستند و گرچه امکان رخ دادن این موضوع بحث دهههاست؛ اما پژوهشگران دانشگاه برکلی کالیفرنیا و سایر نقاط دنیا در این زمینه پیشرفتی واقعی داشتهاند. برای مثال، ترجمه فعالیت الکتریکی مغز با استفاده از رمزگشایی امواج مغزی یکی از راههای کمک به بیماران دچار مشکل زوال عقل است. بیمارانی که انتقالدهندههای نورونی آنها در تبدیل افکار به گفتار قابلفهم و همچنین در نگهداری افکار تا زمانی که امکان بیان شفاهی آنها پیش از فراموشی باشد، مشکلدارند.
از طرف دیگر، دانستن اینکه علم و ماشین بهزودی میتوانند به افکار درونی ما دسترسی داشته باشند، وحشتآور است. برای مثال در حوزه بازاریابی عصبی (neuromarketing) تاثیرات هک عصبی افکار انسان موردمطالعه قرارگرفته است. هدف بازاریابی عصبی، دستکاری خواستهها و آرزوهای افراد با فنون بازاریابی و تبلیغات و اثرگذاری بر مغز آنهاست. همانند کاری که آدمربایان میکنند در حوزه بازاریابی عصبی نیز میتوان با استفاده از رسانههایی خاص، افکار و اعمال انسانها را دزدید. این رسانهها به شما القا میکنند که شما آنچه میخواستید را به دست آوردهاید (IGF; Carmichael).
جهت دسترسی به متن کامل ده پیشبینی آیندهشناسان در دنیای فناوری بر روی دکمه زیر کلیک نمایید.
دیدگاهتان را بنویسید